Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2008

100 χρόνια από τη λήξη του Μακεδονικού Αγώνα

Συμπληρώθηκαν φέτος εκατό χρόνια από το τέλος του Μακεδονικού αγώνα (1904-1908). Συνδεδεμένος με τον ξεχωριστό αυτό σταθμό της ελληνικής ιστορίας είναι ειδικότερα ο Οκτώβριος, λόγω του θανάτου του Παύλου Μελά κατά τον μήνα αυτό το 1904. Εκτός από τον ηρωικό Έλληνα μακεδονομάχο, με το σημερινό μας αφιέρωμα θυμόμαστε και έναν ακόμη πρωτεργάτη του Αγώνα, τον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη. 

Ο Μακεδονικός αγώνας, που είχε στόχο την αντιμετώπιση των βουλγαρικών εχθρικών ενεργειών εναντίον του ελληνικού πληθυσμού, μέσα στο πλαίσιο της διεκδίκησης των περιοχών της Μακεδονίας, δεν ολοκληρώθηκε και δεν έφερε την απελευθέρωση, αφού η επανάσταση των Νεοτούρκων του 1908 άλλαξε τα δεδομένα στην ευρύτερη περιοχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Παρʼ όλα αυτά οι Έλληνες σύντομα βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα, αφού λίγο μετά τη διάλυση των ανταρτικών ομάδων, ελληνικών και βουλγαρικών, οι Βούλγαροι άρχισαν να επαναδραστηριοποιούνται. Αλλά και οι Νεότουρκοι δεν έδειξαν ότι είχαν τη διάθεση να αποτρέψουν τις βουλγαρικές επιθετικές ενέργειες εναντίον του ελληνικού πληθυσμού και να τους προστατέψουν. Έτσι, εκ των πραγμάτων και οι δικές μας δυνάμεις άρχισαν να αναδιοργανώνονται... Όμως ο Μακεδονικός αγώνας (1904-1908) ήταν η πρώτη μεγάλη αντίσταση στον αφελληνισμό της περιοχής, και γιʼ αυτό χρωστάμε πολλά στον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη, ο οποίος υπήρξε η ψυχή του αγώνα αυτού. Όπως όμως είναι γνωστό, καθοριστικό γεγονός στην εξέλιξή του υπήρξε η θυσία του Παύλου Μελά. Πιο κάτω δημοσιεύουμε αποσπάσματα από το βιβλίο του Γερμανού Καραβαγγέλη “Απομνημονεύματα. Ο Μακεδονικός αγών” (εκδόσεις Μπαρμπουνάκης), που αναφέρονται στον ηρωικό θάνατο του Μελά αλλά και στη “μάχη” για το άψυχο σώμα του. 

Ο Μελάς κάτω από ραγδαία βροχή και το βαθύ σκοτάδι της νύχτας, περπατώντας μέσα από τα ψηλά βουνά της Τύρσιας, έφτασε στα Κορέστια και αναγκάστηκε να καταλύση στο χωριό Στάτιστα, χωριό ανάμικτο, για να ξεκουραστούν λίγο και να στεγνώσουν τα παιδιά του, πριν εξακολουθήσουν το δρόμο τους για το Ζέλοβο. Τότε όμως ο Μήτρος Βλάχος που φαίνεται τον κρατούσαν ενήμερο όλων των κινήσεων του Μελά στέλνει από το Κονομπλάτι ένα γράμμα ελληνικά γραμμένο στο λοχαγό τού εκεί κοντά τουρκικού στρατού και του υπεδείκνυε το μέρος όπου είχε καταλύσει ο Μελάς. Το γράμμα το είχε γράψει ένας Κωνσταντίνος κατά διαταγή του Μήτρου Βλάχου και μέσα σʼ αυτό γνωστοποιούσε δήθεν στους Τούρκους ότι στη Στάτιστα στο τάδε μέρος βρίσκεται κρυμμένος ο Μήτρος Βλάχος, για το φόνο του οποίου είχε υποσχεθεί η τουρκική κυβέρνησις γενναία αμοιβή εξ αιτίας των πολλών και φοβερών κακουργημάτων του. Και το τέχνασμά του πέτυχε. Ο Τούρκος λοχαγός έσπευσε αμέσως και πολιόρκησε την ίδια νύχτα τη Στάτιστα και το σπίτι όπου ήταν ο Μελάς. Από τα γαυγίσματα των σκύλων ο Μελάς κατάλαβε πως κάτι τρέχει. 

Κι εδώ έκανε ένα μεγάλο λάθος. Με το πιστόλι στο χέρι θέλησε να βγη και να κάνη μια κατόπτευσι. Τη στιγμή όμως που έβγαινε από την πόρτα ομοβροντία του στρατού τον έριξε νεκρό. Δεν ξεψύχησε αμέσως αλλά σε λίγο. Είχε βληθεί στην κοιλιακή χώρα. Οι άντρες του, εφτά, που είχαν καταλύσει μαζί του στο ίδιο σπίτι, ετράβηξαν μέσα το σώμα του, έκλεισαν την πόρτα και κράτησαν για λίγο άμυνα. Στο τέλος όμως αναγκάστηκαν να παραδοθούν αφού πρώτα έκρυψαν το σώμα του αρχηγού των. Οι Τούρκοι πήραν θριαμβευτικά τους εφτά και φύγαν χωρίς να ξέρουν καν πως έπεσε ο Μελάς. Ήταν ο Γιώργης Βολάνης, ο γενναίος Κρητικός που διέπρεψε αργότερα ως οπλαρχηγός στον αγώνα και οι συγγενείς του Βαγγέλη Γρηγόρης και Χρήστος. Αυτούς τους έστειλαν στις φυλακές της Καστοριάς. Ο Καραλίβανος με τους άλλους που είχαν καταλύσει σε άλλα σπίτια κατώρθωσαν να διαφύγουν τον κίνδυνο.

 ΣΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΜΕΝΕΙ ΑΚΕΦΑΛΗ 

Μόλις έμαθα το τραγικό γεγονός ειδοποίησα αμέσως τους αιχμαλώτους στη φυλακή να κρατήσουν μυστικό το όνομα του αρχηγού των με την ιδέα ότι θα έμενε κρυφός ο θάνατος του Μελά. Και συγχρόνως έστειλα ένα νέο Δίνε από τη Στάτιστα να πάη και να μεταφέρη στην Καστοριά αντί γενναίας αμοιβής το σώμα του Μελά για να το θάψω. Αλλά τηλεγραφικώς είχε ειδοποιηθεί από το Προξενείο το Υπουργείο και η οικογένειά του για το φρικτό δυστύχημα και ο κόσμος στην Αθήνα ήταν ανάστατος. Η τουρκική κυβέρνησις έμαθε από τηλεγραφήματα από τας Αθήνας ότι έπεσε ο Μελάς, ο γαμπρός του Δραγούμη (είχε γίνει μεγάλος θόρυβος στον Τύπο), και διέταξε τηλεγραφικώς τις αρχές να εξετάσουν καλύτερα τα συμβάντα και νʼ ανακαλύψουν το σώμα του σκοτωμένου. 

Μυρμηκιά στρατού έφτασε στη Στάτιστα την ίδια σχεδόν στιγμή που είχε φτάσει και ο Δίνε κι έτσι αυτός μη προφταίνοντας πια να μεταφέρη ολόκληρο το σώμα έκοψε το κεφάλι και το μετέφερε στο Πισοδέρι όπου το έθαψαν στην εκκλησία. Ο στρατός ανακάλυψε το ακέφαλο σώμα και το μετέφερε στην Καστοριά. Το έφερε στο Διοικητήριο τη στιγμή ακριβώς που είχαμε διοικητικό συμβούλιο. Από το παράθυρο είδα το στρατό να φέρνη ένα σώμα και ρώτησα τον καϊμακάμη. Αυτός μου είπε ότι είναι δήθεν το σώμα του Μήτρου Βλάχου. Έπειτα κατέβηκε στην αυλή, εμάζεψε όσα γράμματα βρέθηκαν επάνω του και τα έφερε στο συμβούλιο. Τα γράμματα απευθύνοντο στον κύριο Τζέτζα, ψευδώνυμο του Μελά, και μεταξύ αυτών ήταν και πολλά δικά μου με το ψευδώνυμό μου Κώστας και με ιδιαίτερο κρυπτογραφικό αλφάβητο με λατινικούς χαρακτήρες. Όλα δείχναν πως ήταν κάποιος αρχηγός Τζέτζας, τίποτε δεν μαρτυρούσε πως ήταν ο Μελάς. Τότε με ρώτησε ο καϊμακάμης ποιος είναι ο σκοτωμένος. 

Του απάντησα: “Ονομάζεται Τζέτζας και δεν ξέρω τίποτα περισσότερο”. Με ξαναρώτησε “Ποιο είναι το πραγματικό όνομά του;”. Και του απάντησα πάλι ότι πιστεύω το πραγματικό όνομά του να είναι Τζέτζας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: